Nagroda promocyjna za badania nad Lutrem 2018

Podczas ceremonii wręczenia nagród promocyjnych cieszy się jury i laureaci. Od lewej do prawej: Prof. Oswald Bayer, Prof. Bo Holm (z tyłu), Biskup Frank Otfried July, trzej laureaci: Lorenz Opitz, Helge Preising, Maximilian Rosin, dahinter Pfarrer Winfried Krause
Zdjęcie: Hannegreth Grundmann 

Ceremonia wręczenia nagrody promocyjnej za badania nad Lutrem
Akademii Lutra 27 września 2018 w Ratzeburg


Laudatio dla laureatów
prof. dr Johannesa von Lüpke

Studenci teologii powinni być „w trakcie formowania własnych przekonań”. Ta programowa definicja, którą zawdzięczamy Friedrichowi Schleiermacherowi, dotyczy wszystkich tych, którzy zajmują się pytaniami i odpowiedziami teologii - niezależnie od wieku i semestru. Wiadomo, że nawet dzieci są teologami. Aby móc uformować się w teologii, trzeba oczywiście silnych osobowości nauczycieli, autorytetów, a więc ludzi, którzy mają coś do powiedzenia i o których można coś powiedzieć, nie tylko po to, by powtórzyć to, co się wtedy mówi, ale po to, by z własnego przekonania odpowiadać i być za nie odpowiedzialnym. Nagrodą rozdawaną przez Akademię Lutra Sondershausen-Ratzeburg procesy badawcze powinny być stymulowane, promowane i nagradzane. Prace, które pochodzą ze studiów teologii, zasługują na pochwałę, gdy pokazują, że ich autorzy udali się do szkoły teologii reformatorskiej, której nauczyli się z Lutrem i od niego, ale także z innymi reformatorami i od nich. Powinny one, niejako usiąść u stóp wielkich nauczycieli teologii, słuchając ich cierpliwie i uważnie, czytając i rozumiejąc ich pisma, zanim nawet doprowadzą swoje ustalenia własnymi słowami do formy pisemnej. Studiowanie w „salach wykładowych” i „czytelni” teologii reformacyjnej oznacza z pewnością także odniesienie do szkoły teologii biblijnej, a więc tam, gdzie -  jak kiedyś ujął to Luter – „siedzi się u stóp apostołów i proroków". Godne pochwały są prace, które postawiły sobie za zadanie zrozumienie, aby potem przełożyć teologię reformacji na teraźniejszość. Czytanie i rozumienie Lutra w kontekście jego czasów to jedno; wyjaśnienie rzeczy w dyskursach i konfliktach naszych czasów o Lutrze, to coś innego. Oba są ważne. Nie oczekujemy, że laureaci utożsamią się z Lutrem i jego teologią - byłoby to zbyt aroganckie - ale mamy nadzieję, że pozostaną w dialogu zarówno z Lutrem, jak i z innymi nauczycielami teologii reformacji. To jest dokładnie to, co możemy powiedzieć o wszystkich trzech pracach, którym przyznaliśmy nagrodę badawczą za rok 2018. Są prace na drodze do głębszej analizy pism Lutra i odpowiedzialności jego teologii w obliczu wyzwań współczesności.

Maximilian Rosin, którego pracy przyznano trzecie miejsce, ma 25 lat. Po dobrowolnym roku socjalnym na Węgrzech, podczas którego nauczył się również języka węgierskiego, zaczął studiować teologię ewangelicką na Uniwersytecie Friedricha Schillera w Jenie, kontynuował studia w Heidelbergu i wrócił do Jeny, by je zakończyć. Jego praca semestralna, napisana pod kierunkiem prof. dr Rose, na seminarium z teologii systematycznej, nosi tytuł „O potwierdzonej Ewangelią Wspólnocie Jezusa Chrystusa Badania porównawcze między pismami Lutra do parafii, a Deklaracją z Barmen”. Przedmiotem badań jest pismo Lutra „O tym, że chrześcijański zbór lub wspólnota ma prawo i moc osądzać wszystkie doktryny i wzywać nauczycieli do mediacji” z 1523 roku. Z jego perspektywy buduje się most liczący odległość 400 lat do Deklaracji z Barmen z 1934. Autorowi udaje się wykazać podstawowe podobieństwa pomimo różnorodności okoliczności historycznych. Zdecydowane odrzucenie, które Luter daje jedynie „doktrynom człowieka”, ma miejsce, gdy Deklaracja z Barmen  odnosi kościół do „jednego słowa Bożego”, do przywiązania do „innych wydarzeń, mocy, form i prawd” jako objawienia Bożego i źródło Zwiastowania. W obu tekstach podkreśla się również, że cała społeczność jest zobowiązana do wypełnienia mandatu proklamacji.

Lorenz Opitz (27 lat), laureat drugiej nagrody, po służbie cywilnej i jednym semestrze geografii, podjął również studia teologii ewangelickiej na Uniwersytecie Friedricha Schillera w Jenie. W ramach programu Erasmus spędził semestr za granicą w Krakowie, a następnie przeniósł się do Münster, gdzie przygotowuje się do egzaminu. Jego praca powstała po seminarium z historii kościoła u prof. Spehra w Jenie i łączy zainteresowania z historii kościoła i teologii systematycznej. Chodzi w niej o „chrześcijańską wolność według pisma o wolności Marcina Lutra”. Interpretowany w niej jest traktat Lutra „O wolności chrześcijańskiej” z 1520 roku, jedno z głównych pism Lutra, które każda studentka i student teologii dokładnie i ponownie powinni przeczytać. Pan Opitz odnosi się do tego zadania w trzech krokach: w analizie formalnej podkreśla, że Luter często rozwija swoje idee w formie antytetycznej, ale jednocześnie zwraca się do czytelników, postępując w ten sposób w sposób dialogiczny. Strukturyzacja treści wynika z tego jako rdzeń pracy i wskazuje ona na siedem tez, w których kondensuje się teologiczną treść pism o wolności. Staje się jasne, że Luter rozumie wolność zasadniczo relacyjnie. Dlatego autor zyskuje różne punkty widzenia, aby szukać możliwości połączenia ich w obecnym dyskursie. Takie znajduje przede wszystkim w teorii rezonansu Hartmuta Rosa.

Pierwszą nagrodę przyznano Thomasowi Stil (24 lata) za esej „Odpowiednik przedmiotu (idei) i wykonania u Marcina Lutra”. Thomas Stil studiował najpierw teologię w Gießen na Wolnym Uniwersytecie Teologicznym, a także na Uniwersytecie Justusa Liebiga. Po tym, jak jego praca licencjacka była poświęcona interpretacji 10. księdze „Wyznań” Augustyna, zaangażował się intensywnie w teologię Lutra obecną pracą, która powstała po wykładzie prof. Sybille Rolf. Interesuje go wyjaśnienie koncepcji teologicznej Lutra, nie tylko w świetle projektu dzisiejszego studium teologii między nauką a praktyką. W tym celu kreśli definicję teologii Lutra: „Człowiek jako człowiek oskarżony o grzech, zgubiony i Bóg jako człowiek usprawiedliwiający i odkupujący”. Oprócz tak postawionego pytania „o co?” stoi początkowo niezwiązane z tematem pytanie „jak?”, na które nie ma odpowiedzi, a które odpowiada Luter trzema zasadami oratio, meditatio i tentatio (modlitwa, medytacja i kontestacja). Do tej pory autor porusza się w dobrze znanym, często badanym obszarze. Niezależnie - i jest to szczególne osiągnięcie jego pracy - stara się wyjaśnić, czy i jak te dwa pytania kwestionują się i określają. Pomost znajduje w refleksji nad teologią krzyża: to kwalifikuje zarówno relację Boga i człowieka, w której Luter uznaje przedmiot teologii, jak również sposób studiowania teologii, w którym jest przekazana modlitwa, medytacja i kontestacja krzyża.

Laureat pierwszej nagrody niestety nie może być obecny podczas dzisiejszej ceremonii wręczenia. Gratulujemy mu serdecznie z daleka, jak i osobiście, obecnym zwycięzcom, w tym zdobywcy drugiego miejsca w zeszłym roku, Helge Preising. Pan Preising jest po studiach teologicznych w Marburgu, Lipsku, Jerozolimie i Jenie jak również po wikariacie w Ewangelicko-Luterańskim Kościele Krajowym Hanoweru od kilku tygodni pastorem we Wschodniej Fryzji, w parafii Walle przy Aurich. Jego praca o korespondencji Lutra i Melanchthona podczas Sejmu Rzeszy w Augsburgu w 1530 roku została w międzyczasie przedrukowana w poprawionej formie w tomie 13 dokumentów Akademii Lutra Sondershausen-Ratzeburg e.V.: „Melanchton. Reformator między autonomią a wspólnotą wiedzy”. Streszczenia prac obecnych laureatów zamieszczono poniżej. Praca pana Preisinga jest już wydrukowana w tomie Akademii Lutra o Melanchthonie, tom 13, strony 93-163.

Streszczenie pracy Pana Opitza

Streszczenie pracy Pana Preisinga

Streszczenie pracy Pana Rosina